Celem ustawy jest ustanowienie wymagań dotyczących bezpieczeństwa wszystkich produktów o charakterze konsumenckim oraz trybu sprawowania kontroli nad przestrzeganiem tych wymagań.

Przyjęcie tej ustawy jest wdrożeniem dyrektywy Unii Europejskiej 92/59/EWG w sprawie ogólnego bezpieczeństwa wyrobów.

Ustawa posługuje się następującymi definicjami:

- produkt
Jest to dostarczana przez przedsiębiorcę, zarówno odpłatnie, jak i nieodpłatnie, rzecz ruchoma przeznaczona do użytku konsumentów lub nadająca się do takiego użytku; produktem jest zarówno rzecz nowa, jak i używana lub naprawiana bądź regenerowana, a także energia; w rozumieniu ustawy produktem nie są jednak rzeczy używane wprowadzane na rynek jako antyki albo jako rzeczy wymagające naprawy lub remontu przed użyciem, jeżeli dostarczający powiadomił konsumenta o właściwościach tych rzeczy.

- producent
Oznacza przedsiębiorcę, który wytwarza, wprowadza do obrotu lub naprawia produkt, a także jego przedstawiciela oraz każdą osobę, która występuje jako wytwórca, umieszczając na produkcie bądź do niego dołączając swoje nazwisko, nazwę, znak towarowy bądź inne odróżniające oznaczenie; za producenta uważa się również importera oraz każdego, kto prowadząc działalność gospodarczą może wpływać na bezpieczeństwo produktu.

- sprzedawca
Jest to przedsiębiorca, który uczestniczy w obrocie handlowym i którego działalność nie wpływa na bezpieczeństwo produktu.

- produkt bezpieczny
Jest to produkt, który w zwykłych lub w innych, dających się rozsądnie przewidzieć, warunkach jego używania, włączając czas korzystania z produktu, nie stwarza żadnego zagrożenia dla konsumentów lub stwarza znikome zagrożenie, dające się pogodzić z jego zwykłym używaniem i uwzględniające wysoki poziom wymagań dotyczących ochrony bezpieczeństwa, życia i zdrowia ludzkiego.

Warto zwrócić uwagę na fakt, że przyjęte definicje produktu i producenta są bardzo szerokie. Cytowana definicja produktu bezpiecznego jest często i chętnie stosowana także do innych celów. Należy podkreślić, że produkt bezpieczny może stwarzać zagrożenia w granicach dopuszczonych podanymi kryteriami.


Wymagania

W ocenie bezpieczeństwa produktu mają zastosowanie w kolejności następujące wymagania:
- odrębne przepisy prawne regulujące szczególne warunki bezpieczeństwa określonych produktów (np.
   rozporządzenie w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn i elementów bezpieczeństwa ..., wdrażające
   Dyrektywę Maszynową),
- jeżeli do produktu nie mają zastosowania odrębne przepisy - wymagania Polskich Norm stosowanych dobrowolnie;
- w przypadku braku Polskich Norm - inne właściwe specyfikacje techniczne (np. normy europejskie lub
   międzynarodowe, ale także np. przepisy FEM - Fédération Européenne de la Manutention - Europejska Federacja
   Transportu Bliskiego),
- zasady dobrej praktyki zawodowej, a także
- odwołanie się do stanu wiedzy i techniki lub
- odwołanie się do uzasadnionych oczekiwań konsumentów co do bezpieczeństwa danego produktu.


Obowiązki producenta i sprzedawcy

W myśl ustawy producent jest obowiązany:
- wprowadzać do obrotu produkty bezpieczne,
- dostarczać konsumentom i sprzedawcom właściwą i pełną informację umożliwiającą im ocenę zagrożeń związanych z
   produktem w czasie normalnego lub możliwego do przewidzenia sposobu i okresu jego używania, jeżeli takie
   zagrożenia nie są, w braku odpowiedniego ostrzeżenia, natychmiast zauważalne, oraz informację dotyczącą
   możliwości przeciwdziałania tym zagrożeniom,
- podejmować odpowiednie do właściwości produktu wprowadzanego do obrotu środki zapobiegające powstawaniu
   zagrożeń a w szczególności: testować próbki produktów, analizować składane skargi i reklamacje, oznaczać
   produkty lub ich serie w sposób umożliwiający ich właściwą identyfikację,
- podejmować, w razie konieczności, działania mające na celu niezwłoczne wycofanie produktu z obrotu, jeżeli produkt
   stwarza lub mógłby stwarzać zagrożenie dla życia lub zdrowia konsumentów,
- powiadamiać o zagrożeniach związanych z produktem właściwe organy.

Obowiązki sprzedawcy obejmują:
- współdziałanie z należytą starannością z producentami oraz właściwymi organami w zakresie zapewnienia zgodności
   produktu z ogólnymi wymaganiami bezpieczeństwa,
- niedostarczanie produktów, które, zgodnie z wiedzą, jaką posiada lub jakiej można od niego oczekiwać, nie spełniają
   wymagań,
- przyjmowanie informacji od konsumentów o zagrożeniach powodowanych przez produkty i przekazywanie ich
   producentom oraz właściwym organom, a także współdziałanie z nimi w celu uniknięcia takich zagrożeń.

Ponadto, należy zwrócić uwagę, że informacje i oznaczenia na produktach powinny być formułowane w języku polskim.


Nadzór

Organem sprawującym nadzór nad bezpieczeństwem produktów jest Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, który wykonuje swoje zadania przy pomocy Inspekcji Handlowej.

Organ nadzoru może żądać współpracy od organów inspekcji i innych jednostek, do których zadań należy wykonywanie badań bezpieczeństwa produktów,

a) Przed wprowadzeniem produktu do obrotu:

Jeżeli okoliczności wskazują wystarczająco, że produkt nie spełnia wymagań bezpieczeństwa, organ nadzoru może nakazać producentowi dostarczenie wszelkich informacji o produkcie i związanych z nim zagrożeniach.

W przypadku stwierdzenia, iż produkt nie spełnia wymagań bezpieczeństwa, organ nadzoru może m.in:
- w zakresie uzasadnionym okolicznościami, zobowiązać producenta do poddania produktu badaniu,
- na okres niezbędny do przeprowadzenia kontroli i badań lub do czasu spełnienia wymagań bezpieczeństwa., zakazać
   prezentowania, oferowania, wprowadzania do obrotu i dostarczania produktu,

W przypadku stwierdzenia, że produkt nie spełnia wymagań bezpieczeństwa, koszty badań ponosi producent.

b) Po wprowadzeniu do obrotu:

Jeżeli produkt nie spełnia wymagań bezpieczeństwa, organ nadzoru może m.in:
- zażądać od producenta informacji o zagrożeniach związanych z produktem oraz informacji dotyczącej środków
   ostrożności niezbędnych do odwrócenia grożącego niebezpieczeństwa,
- zobowiązać producenta do poddania produktu badaniu,
- nakazać producentowi podanie odpowiednich ostrzeżeń do publicznej wiadomości w określony sposób,
- nakazać producentowi zapewnienie zgodności produktu z wymaganiami bezpieczeństwa,
- nakazać producentowi wycofanie produktu z obrotu lub podjęcie działań zmierzających do odkupienia produktu od
   osób, które faktycznie nim władają,
- nakazać producentowi zniszczenie produktu, gdy stanowi to jedyny środek zapewniający usunięcie
   niebezpieczeństwa.
- zakazać jego reklamowania.

Środki przewidziane powyżej mogą być stosowane odpowiednio wobec sprzedawcy.
W przypadku stwierdzenia, że produkt nie spełnia wymagań bezpieczeństwa, koszty badań ponosi producent.

W szczególnie uzasadnionych przypadkach organ nadzoru może poinformować opinię publiczną o zagrożeniach związanych z produktem; koszty tej informacji ponosi producent.

Przedsiębiorca, do którego organ nadzoru skierował żądanie, może przedstawić swoje stanowisko w tej sprawie w terminie 3 dni od dnia otrzymania żądania. W przypadku braku stanowiska lub odmowy uwzględnienia żądania, organ nadzoru może nałożyć obowiązki w drodze decyzji. Od decyzji służy skarga do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

W zakresie, w jakim jest to niezbędne, organ nadzoru może żądać od każdego przedsiębiorcy lub instytucji współdziałania w celu zapobieżenia zagrożeniom stwarzanym przez produkt.

Jeżeli produkt spełniający wymagania stanowi mimo to zagrożenie dla konsumentów, organ nadzoru może zastosować przysługujące mu środki tak jak dla produktu niezgodnego. Jest to klauzula bezpieczeństwa.


Prowadzenie kontroli

Producenci i sprzedawcy są obowiązani zapewniać upoważnionym pracownikom Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, jego delegatur oraz Inspekcji Handlowej odpowiednie warunki do przeprowadzenia kontroli.

Upoważnieni do przeprowadzenia kontroli pracownicy mają prawo:
- wstępu do wszystkich pomieszczeń kontrolowanego przedsiębiorcy,
- wglądu do dokumentów oraz żądania odpisów i wyciągów z tych dokumentów,
- żądania wyjaśnień od pracowników kontrolowanego przedsiębiorcy,
- zabezpieczenia dokumentów i innych dowodów,
- pobrania i zabezpieczenia próbek produktów.

Uzyskane w trakcie kontroli informacje są objęte tajemnicą służbową; nie dotyczy to informacji, które muszą być ujawnione ze względu na konieczność usunięcia zagrożeń związanych z produktem.


Krajowe systemy informowania i monitorowania

Tworzy się dwa krajowe systemy:
- informowania o produktach niebezpiecznych (KSIPN), do którego zadań należy szybkie informowanie organów
  administracji rządowej i samorządowej, zainteresowanych instytucji oraz konsumentów o produktach
  niebezpiecznych.
- monitorowania wypadków konsumenckich (KSMWK), do którego zadań należy gromadzenie informacji, w tym danych
   o stanie zdrowia, w celu zapobiegania powstawaniu zagrożeń.


Działalność organów celnych

Jeżeli organ celny podczas kontroli celnej produktów, które mają być objęte procedurą dopuszczenia do obrotu, stwierdzi, że produkty mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia, życia lub bezpieczeństwa, zatrzymuje produkty i występuje do właściwych organów o wydanie stosownej opinii. Jeżeli właściwy organ wyda opinię potwierdzającą, że produkt stanowi zagrożenie dla życia, zdrowia lub bezpieczeństwa, organ celny cofa produkt za granicę na koszt producenta.


Sankcje

Za naruszenie, nawet nieumyślne, obowiązków producenta lub sprzedawcy lub niewykonanie żądań organu kontroli może być nałożona grzywna. Sąd może orzec przepadek przedmiotów pochodzących z przestępstwa, będących produktami stwarzającymi zagrożenie dla życia, zdrowia lub bezpieczeństwa konsumentów, choćby nie stanowiły własności sprawcy. Sąd może zarządzić zniszczenie przedmiotów, których przepadek orzeczono, niezależnie od ich wartości.


Wejście w życie ustawy i jej powiązania z wymaganiami bezpieczeństwa dla maszyn

Ustawa weszła w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia, czyli 8 września 2000 roku. Nie ogranicza ona stosowania przepisów szczególnych, ani też kompetencji właściwych organów, wynikających z tych przepisów. Tak więc, do maszyn stosować się będą przepisy rozporządzenia wdrażającego Dyrektywę Maszynową, zarówno pod względem wymagań, jak i trybu oceny zgodności oraz konsekwencji nieprzestrzegania.

Jednakże, z ustawy o ogólnym bezpieczeństwie produktów wynika, że maszyny będące produktami konsumenckimi mogą również podlegać nadzorowi z tytułu tejże ustawy, wykonywanemu przez Inspekcję Handlową lub inne organy czy jednostki zobowiązane do współpracy w tej dziedzinie. Obowiązkiem producenta lub importera będzie wykazanie, że przepisy dotyczące danej maszyny zostały spełnione. Prawdopodobnie kontrola taka będzie często miała charakter elementarny, np. sprawdzenie oznakowania CE i deklaracji wytwórcy. Będzie jednak możliwe dalsze badanie stanu faktycznego, aż do potwierdzenia spełnienia wymagań technicznych włącznie.

Ustawa umożliwia również, na podstawie klauzuli bezpieczeństwa, zakwestionowanie maszyn przez organ nadzoru mimo, że spełniają one wymagania innych przepisów.

Osobnym zagadnieniem są maszyny o charakterze konsumenckim wyłączone z zakresu obowiązywania Dyrektywy Maszynowej (a więc i wdrażającego ją rozporządzenia) oraz wyroby nie będące maszynami wg definicji podanej w dyrektywie, natomiast o charakterze zbliżonym do maszyn, np. urządzenia z napędem ręcznym nie służące do podnoszenia. Również one podlegają postanowieniom ustawy i wynikającym stąd konsekwencjom.

Jeżeli nie istnieją dla nich odrębne przepisy szczegółowe, to stosują się do nich w podanej kolejności uprzednio tu opisane wymagania. Kontrolą bezpieczeństwa tych produktów zajmie się, w myśl ustawy, Inspekcja Handlowa. Inaczej mówiąc, nie może istnieć maszyna bądź urządzenie przeznaczone do użytku konsumentów, które nie będzie podlegało wymaganiom i kontroli pod względem bezpieczeństwa.