Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. "Prawo ochrony środowiska".

Zmiany po 1989r. warunków społeczno-ekonomicznych, konieczność spełnienia wymagań dostosowania do prawa wspólnotowego oraz wyraźnego odzwierciedlenia zobowiązań Polski w dziedzinie ochrony środowiska legły u podstawy opracowania nowej ustawy o ochronie środowiska - "Prawo ochrony środowiska". Ustawa ta została uchwalona przez Sejm RP w dniu 27 kwietnia 2001r., podpisana przez Prezydenta RP i zamieszczona w Dzienniku Ustaw Nr 62 poz. 627 z 2001r.

Ustawa ta jest podstawowym aktem prawnym w systemie polskiego prawa ochrony środowiska i porządkującym ten system. Przy dostosowywaniu nowej ustawy do prawa wspólnotowego wzięto pod uwagę podstawowe i pochodne akty prawne Unii Europejskiej, w tym odnośne Dyrektywy, Decyzje, opinie, umowy, Konwencje i Traktaty międzynarodowe. Stworzono również m.in. podstawę do wdrożenia poszczególnych Dyrektyw UE dotyczących ochrony środowiska - do prawa polskiego.

Ważniejsze zespoły zagadnień regulowanych ustawą "Prawo ochrony środowiska"

1) Polityka ekologiczna oraz program ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju

Podstawowym dokumentem w ochronie środowiska będzie "Polityka ekologiczna państwa" opracowana przez ministra właściwego do spraw środowiska, przedkładana raz na cztery lata przez Radę ministrów do zatwierdzenia przez Sejm RP. Z wykonania polityki ekologicznej również co cztery lata właściwy minister przedkłada sejmowi odpowiedni raport. Dla realizacji polityki ekologicznej państwa opracowywane będą programy ochrony środowiska: wojewódzkie, powiatowe i gminne, z których raporty sporządzane będą co 2 lata. Ustawa zawiera również wszystkie główne ustalenia Dyrektywy 90/113/WE w sprawie swobodnego dostępu do informacji o środowisku oraz Konwencji o dostępie do informacji udziale społeczeństwa w procesach decyzyjnych z zakresu ochrony środowiska, podpisanej w 1998r. w Aarhus. Został zagwarantowany dostęp do w/w informacji osobom fizycznym i prawnym bez względu na obywatelstwo lub interes prawny. Ustawa stwarza również podstawy prawne pod państwowy monitoring środowiska oparty na podstawie pomiarów, danych statystycznych oraz pomiarów i ewidencji dokonywanych przez odpowiednie podmioty. Pro-społeczny charakter ustawy przejawia się również w przewidzianej obligatoryjnej procedurze przeprowadzania konsultacji społecznych w przypadku realizacji przedsięwzięć stanowiących potencjalną uciążliwość dla środowiska. Wprowadzono również prawne ograniczenia reklamy propagującej model konsumpcji sprzeczny z zasadami ochrony środowiska.

Głównym celem przeglądu poszczególnych rozdziałów ustawy: "Prawo ochrony środowiska" jest przybliżenie zainteresowanym zagadnień związanych z emisją (wprowadzeniem do powietrza bezpośrednio lub pośrednio) hałasu rozumianego, jako dźwięki o częstotliwości od 16 Hz do 16000 Hz generowane w czasie eksploatacji instalacji , urządzeń technicznych, środków transportu i obiektów budowlanych. Przez oddziaływanie hałasu na środowisko należy również rozumieć oddziaływanie na zdrowie ludzi. Przeciwdziałanie zanieczyszczeniom t.j. emisji szkodliwej dla zdrowia ludzi (w tym hałasem), podejmowanie działań umożliwiających zachowanie lub przywracanie równowagi przyrodniczej jest podstawowym zadaniem regulacji prawnych ochrony środowiska.

Poziom hałasu w powietrzu znajdującym się w troposferze (z wyłączeniem wnętrz budynków i miejsc pracy) określa się jako równoważny poziom dźwięku A wyrażony w decybelach (dB). Przez standardy emisyjne rozumie się tu dopuszczalne wielkości emisji.

Ustawa przyjęła stosowaną w Unii Europejskiej generalną zasadę, że kto powoduje zanieczyszczenie środowiska ten ponosi koszty usunięcia zanieczyszczenia.

Źródłem informacji o środowisku jest głównie państwowy monitoring środowiska, który stanowi system pomiarów, ocen i prognoz stanu środowiska oraz gromadzenia, przetwarzania i rozpowszechniania informacji w środowisku. Badania monitoringowe, w tym hałasu, przeprowadza się w sposób cykliczny. Monitoring przeprowadza Inspekcja Ochrony Środowiska działająca na podstawie odrębnej ustawy. Do pomiarów poziomu emisji energii do środowiska (w tym hałasu), oprócz organów administracji, zobowiązane są również podmioty korzystające ze środowiska na mocy prawa lub decyzji. Bazy danych w zakresie emisji, prowadzą organy administracji terenowej - wojewodowie i starostowie. Dostępność do tych danych określi rozporządzenie właściwego ministra ds. środowiska.
Wszelkie decyzje administracyjne dotyczące środowiska podejmowane są z udziałem społeczeństwa (osób fizycznych i organizacji społecznych) poprzez publiczną informację o wnioskach o wydanie i wydaniu decyzji. Wszelkie planowane przedsięwzięcia mające znacząco oddziaływać na środowisko wymagają przeprowadzenia postępowania dotyczącego oceny tego oddziaływania. przed udzieleniem wskazań i zezwoleń lokalizacyjnych. Postępowanie w tej sprawie przeprowadza organ administracji właściwy do wydania danej decyzji. Decyzje podejmowane są po uzgodnieniu z organem ochrony środowiska. Rada Ministrów określi w drodze rozporządzenia rodzaj przedsięwzięć, dla których do wniosku o lokalizację niezbędne jest dołączenie raportu o przewidywanym oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko.

Zapewnienie warunków utrzymania równowagi przyrodniczej i racjonalnej gospodarki zasobami środowiska dokonuje się już na etapie tworzenia planów zagospodarowania przestrzennego gmin, które powinny obejmować warunki w zakresie ochrony powietrza, wód, gleby, ochrony przed hałasem, wibracjami i polami elektromagnetycznymi.
W granicach administracyjnych miast oraz w obrębie zwartej zabudowy wsi jest zabroniona budowa zakładów stanowiących zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi. Oddanie do użytku nowozbudowanego obiektu budowlanego, zespołu obiektów lub instalacji może zostać dokonane przy spełnieniu zgodności uzyskanych parametrów dotyczących emisji z parametrami określonymi w pozwoleniu.

Dział V Ustawy poświęcony jest wyłącznie ochronie przed hałasem zdefiniowanej jako zapewnienie jak najlepszego stanu akustycznego środowiska poprzez:
- utrzymanie poziomu hałasu poniżej dopuszczalnego lub na tym poziomie,
- zmniejszenie poziomu hałasu co najmniej do dopuszczalnego, gdy nie jest osiągnięty.

Dopuszczalne poziomy hałasu dla różnego charakteru zabudowy środowiska i terenu oraz pory dnia i nocy zostaną określone przez ministra właściwego do sprawa ochrony środowiska w porozumieniu z ministrem zdrowia - w drodze rozporządzenia. Dla aglomeracji i terenów na których poziom hałasu przekracza poziom dopuszczalny prowadzi się państwowy, obowiązkowy (gestia starosty) monitoring środowiska i sporządza co 5 lat mapę stanu akustycznego, w tym mapę terenów zagrożonych hałasem. Rada powiatu ustala program działań dostosowawczych dla danego terenu w gminnych (miejscowych) planach zagospodarowania biorąc pod uwagę poziom emisji hałasu.

Rada powiatu w drodze uchwały może ograniczyć lub zakazać używania jednostek pływających lub niektórych ich rodzajów na zbiornikach powierzchniowych wód stojących lub płynących dla zapewnienia odpowiednich warunków akustycznych na danym terenie.

Właściwy minister do spraw środowiska określi w drodze rozporządzenia wartości progowe poziomów hałasu, których przekroczenie powoduje zaliczenie obszaru, na którym poziom hałasu przekracza poziom dopuszczalny do kategorii terenu zagrożonego hałasem. Dla takich terenów tworzy się programy działań dostosowawczych (w drodze rozporządzenia wojewody). Szczegółowe wymagania w zakresie programu ochrony środowiska przed hałasem określi minister właściwy do spraw środowiska - w drodze rozporządzenia.

Bardzo ważnym postanowieniem Ustawy dotyczącym m.in. obszarów zanieczyszczonych hałasem (trasy komunikacyjne, lotniska) jest ustanowienie t.zw. "obszarów ograniczonego użytkowania" i "ograniczonego korzystania z nieruchomości", dla których to sytuacji przewidziano odpowiedni tryb odszkodowawczy.

W ramach przeciwdziałania zanieczyszczeniom środowiska (wprowadzanie energii lub substancji) ustawa precyzuje, że eksploatacja instalacji oraz urządzenia zgodnie z wymogami ochrony środowiska jest obowiązkiem ich właściciela, a w przypadku linii komunikacyjnych i portów lotniczych - zarządzających nimi. Wynikają z tego określone obowiązki dla właścicieli i zarządzających w zakresie organizacji pracy tych instalacji i urządzeń, odpowiedniej informacji oraz przeciwdziałanie powstającym szkodom. Przyjmuje się generalną zasadę, że eksploatacja instalacji lub urządzenia nie powinna powodować przekroczenia określonych standardów emisyjnych, a przekroczenie tych standardów powinno wynikać z uzasadnionych potrzeb technicznych i nie może występować dłużej niż jest to niezbędnie konieczne. Standardy emisyjne z instalacji określa w drodze rozporządzenia minister właściwy do spraw środowiska w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw gospodarki. Standardy w zakresie emisji hałasu określa się jako dopuszczalny poziom mocy akustycznej instalacji.

Prowadzący instalację oraz użytkownik urządzenia są zobowiązani do okresowych pomiarów emisji hałasu oraz ewidencjonowania otrzymanych wyników i przechowywania ich przez okres 5 lat.
Wymagania w w/w zakresie zostaną określone w rozporządzeniu ministra właściwego do spraw środowiska. Wyniki otrzymanych pomiarów (w określonych przypadkach) prowadzący instalację przedkłada organowi ochrony środowiska. W przypadku przekroczenia standardów emisyjnych organ ochrony środowiska może nałożyć obowiązek prowadzenia pomiarów emisji o częstotliwości większej niż przewidziano w ustawie i odpowiednim rozporządzeniu.
Instalacje pod względem emisji (energii i substancji) dzielą się na wymagające w tym zakresie pozwolenia i niewymagające, zgodnie z odpowiednim rozporządzeniem ministra właściwego do spraw środowiska. Wynikają stąd określone wymagania dla właścicieli lub zarządzających tymi instalacjami. Generalnie ustala się, że pozwolenie na emitowanie hałasu do środowiska jest wymagane, gdy hałas w środowisku przekracza poziomy dopuszczalne, określone w odnośnym rozporządzeniu.

Ustawa zakazuje używania określonych instalacji lub urządzeń nagłaśniających na publicznie dostępnych terenach miast, terenach zabudowanych oraz na terenach przeznaczonych na cele rekreacyjno-wypoczynkowe (poza niektórymi wyjątkami).

W dziale III Ustawy omówione zostały warunki eksploatacji dróg, linii kolejowych, linii tramwajowych, lotnisk i portów oraz stosowanie rozwiązań technicznych i organizacyjnych w celu obniżenia poziomów emisji.

Eksploatacja instalacji powodująca emisję (energii i substancji) jest dozwolona po uzyskaniu pozwolenia, jeżeli jest ono wymagane. Pozwolenia udziela organ ochrony środowiska, w określonym trybie. Pozwolenia wydawane są na czas określony - nie dłuższy niż 10 lat. Pozwolenie, w określonych Ustawą przypadkach może być cofnięte lub ograniczone.
Dla instalacji powodującej zanieczyszczenie poszczególnych elementów środowiska w dużej skali - przewidziano udzielenie t.zw. pozwoleń zintegrowanych (Rozdział 4).

Dział III Ustawy ustala tryb wymierzania kar administracyjnych m.in. w przypadkach przekroczenia określonych w pozwoleniach, poziomów hałasu, a Art. 329 - 361 określają odpowiedzialność karną.

W tytule VII Dziale I zostały określone organy administracji do spraw ochrony środowiska oraz ich uprawnienia i zakres obowiązków. Są to:
- wójt, burmistrz lub prezydent miasta,
- starosta,
- wojewoda,
- Minister właściwy do spraw środowiska.

W Dziale II określono instytucje ochrony środowiska oraz ich zakresy działań są to:
- Państwowa Rada Ochrony Środowiska,
- Komisja do spraw ocen oddziaływania na środowisko,
- fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej,

W tytule VIII omówione zostały warunki i tryb prowadzenia t.zw. "Działań dostosowawczych w przypadkach instalacji znacząco oddziaływujących na środowisko.

2) Projekt Rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wymagań zasadniczych dla urządzeń używanych na zewnątrz pomieszczeń w zakresie emisji hałasu do środowiska

Jednym z głównych i niezbędnych warunków funkcjonowania przyszłego, krajowego systemu oceny zgodności zharmonizowanego z systemem obowiązującym we Wspólnocie Europejskiej jest wdrożenie do prawa polskiego Dyrektyw przenoszących unijne procedury zgodności oraz pozostałe zespoły t.zw. wymagań zasadniczych. Zgodnie z polskim systemem prawnym odbywa się to w drodze Rozporządzenia Rady Ministrów.

Odnośne Rozporządzenia Rady Ministrów są opracowywane i podejmowane na podstawie Art. 6 ustawy z dnia 28 kwietnia 2000r. o systemie oceny zgodności, akredytacji oraz zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 43 poz. 489 z 2001r. Nr 63 poz.636). W ten sposób postanowienia zawarte w Dyrektywach stają się prawem po wdrożeniu ich do prawa krajowego.

W/w ustawa w Art. 6 ust. 1 ustala, że ocenie zgodności z wymaganiami zasadniczymi podlegają wprowadzane do obrotu wyroby, które mogą stwarzać zagrożenie albo służą ochronie lub ratowaniu życia, zdrowia, mienia lub środowiska objęte innymi ustawami lub przepisami ustalonymi w Art. 6 ust. 2 i 3. Zgodnie z ust. 2 Rada Ministrów określa w drodze Rozporządzenia wymagania zasadnicze (transponowane z odnośnych Dyrektyw Unii Europejskiej) dla wyrobów podlegających ocenie zgodności, warunki i tryb dokonywania oceny zgodności oraz sposób znakowania wyrobów wymienionych w ust. 1 o ile nie zostały określone w odrębnych przepisach. W wydawanych Rozporządzeniach RM określa się również, w której fazie tworzenia wyrobu następuje ocena zgodności oraz wybór procedury zgodności w zależności od stopnia zagrożenia stwarzanego przez wyrób.

W przypadku transpozycji do prawa polskiego postanowień Dyrektywy 2000/14/WE Rozporządzenie Rady Ministrów (projekt) uszeregowuje i systematyzuje jej zasadnicze wymagania zgodnie z regułami polskich opracowań prawnych oraz zapewnienia czytelności poszczególnych postanowień bez naruszania ich rzeczywistych znaczeń i zakresu uregulowań prawnych.

W zakresie procedur oceny zgodności Rozporządzenie w ślad ustaleń Dyrektywy 2000/14/WE przewiduje następujący tryb postępowań w zależności od rodzaju urządzeń:

1) dla urządzeń podlegających ograniczeniom emisji hałasu wyszczególnionych w załączniku nr 1 do Rozporządzenia:
- okresową kontrolę zgodności urządzenia z dokumentacją techniczną i sprawdzenie urządzenia w fazie jego produkcji
   przez jednostkę notyfikowaną (w sposób określony w odpowiednim paragrafie Rozporządzenia),
- ocena zgodności urządzenia z wymaganiami zawartymi w Rozporządzeniu przez jednostkę notyfikowaną z wydaniem
   certyfikatu zgodności (tryb określony odpowiednim paragrafie Rozporządzenia),
- sprawdzenie systemu zapewnienia jakości u producenta przez jednostkę notyfikowaną oraz sprawowanie nadzoru
  przez tę jednostkę nad prawidłowym działaniem tego systemu w sposób określony w odpowiednim paragrafie
  Rozporządzenia,

2) Dla urządzeń podlegających tylko oznaczeniu gwarantowanego poziomu mocy akustycznej (LVA) wyszczególnionych w załączniku nr 2 do Rozporządzenia:
- przeprowadzenie procedury opartej na deklarowaniu zgodności przez producenta lub jego upoważnionego przedstawiciela polegającej na własnej wewnętrznej kontroli projektu, produkcji i dokumentacji i sporządzeniu

Deklaracji zgodności WE oraz oznakowania znakiem zgodności CE i umieszczenie oznaczenia gwarantowanej wielkości mocy akustycznej,

Urządzenia takie podlegają podczas ich eksploatacji nadzorowi producenta lub jego upoważnionego przedstawiciela w zakresie gwarantowanej wielkości mocy akustycznej. Załączniki nr 1 i nr 2 Rozporządzenia zawierają jednocześnie identyfikację (krótkie określenia) przedmiotowych urządzeń.

Rozporządzenie ustala ramowy zakres dokumentacji technicznej niezbędny dla procedur oceny zgodności oraz zakres niezbędnych informacji, które powinna zawierać Deklaracja zgodności WE.

Oddzielnie omówione są warunki i sposób umieszczania oznakowań CE oraz oznaczeń gwarantowanego poziomu mocy akustycznej.

Rozporządzenie postanawia, że producenci urządzeń wyszczególnionych w załączniku nr 1 zmniejszą dopuszczalny poziom emisji hałasu tych urządzeń do poziomów dopuszczalnych (patrz tabela nr 2 lub załącznik nr 5 projektu Rozporządzenia).
1) w etapie I - od 1 stycznia 2004r.
2) w etapie II - od 1 stycznia 2006r.

Załącznik nr 3 do Rozporządzenia zawiera metody pomiaru hałasu emitowanego przez urządzenia oparte na przywoływanych normach zharmonizowanych i podanych dla poszczególnych urządzeń uzupełnieniach i wyjaśnieniach.

Załącznik nr 4 do Rozporządzenia podaje wzór oznakowania urządzeń (znak CE) i oznaczenie gwarantowanego poziomu mocy akustycznej (LVA).