System zapewnienia bezpieczeństwa wyrobów umieszczanych na rynku UE, oparty na Nowym Podejściu do harmonizacji technicznej obejmuje:
- prawo krajowe wdrażające postanowienia dyrektyw horyzontalnych, stanowiących podstawy systemu zapewnienia
bezpieczeństwa wyrobów umieszczanych na rynku;
- prawo krajowe wdrażające postanowienia dyrektyw Nowego Podejścia;
- system oceny kompetencji i notyfikacji jednostek do działań przewidzianych w poszczególnych dyrektywach Nowego
Podejścia;
- system nadzoru rynku.
Dyrektywy horyzontalne:
Dyrektywy dotyczące urządzeń ciśnieniowych stanowią element systemu zapewnienia bezpieczeństwa bardzo dużej i różnorodnej grupy wyrobów umieszczanych na rynku Unii Europejskiej, objętych dyrektywami Nowego Podejścia odnoszącymi się do określonych rodzajów wyrobów lub zagrożeń. Elementami spinającymi ten system w logiczną całość są tzw. dyrektywy horyzontalne, dotyczące wszystkich wyrobów lub znacznej ich części. Bez tych dyrektyw nie można by mówić o systemie zapewnienia bezpieczeństwa, a tym bardziej o zaufaniu do jego skuteczności. Szczególne znaczenie mają dwie dyrektywy horyzontalne o zasadniczym znaczeniu dla prawidłowego działania systemu:
I. Dyrektywa 92/59/EWG o ogólnym bezpieczeństwie wyrobów:
- nakazuje umieszczanie na rynku tylko wyrobów bezpiecznych i usuwa luki w przepisach dotyczących wyrobów lub
zagrożeń, które nie podlegają oddzielnym dyrektywom;
- nakłada na państwo obowiązek kontroli rynku pod względem bezpieczeństwa wyrobów konsumpcyjnych
umieszczanych na rynku;
- ustala procedury awaryjne w przypadku pojawienia się na rynku wyrobów niebezpiecznych;
- skierowana jest głównie na artykuły konsumpcyjne.
Do prawa polskiego dyrektywa 92/59/EWG została wdrożona ustawą z dnia 12 grudnia 2003 r. o ogólnym bezpieczeństwie produktów (Dz. U. Nr 229, poz. 2275). Jej celem jest ustanowienie wymagań dotyczących bezpieczeństwa wszystkich produktów o charakterze konsumenckim oraz trybu sprawowania kontroli nad przestrzeganiem tych wymagań.
II. Dyrektywa 85/374/EWG o odpowiedzialności za wadliwy wyrób:
-
dotyczy odpowiedzialności za szkody spowodowane przez wadliwy wyrób, nie obejmuje natomiast wad użytkowych
samego wyrobu (te sprawy regulowane są gwarancją);
- jednoznacznie przypisuje odpowiedzialność za bezpieczeństwo wyrobu wytwórcy;
- jeśli wytwórca nie może być zidentyfikowany, odpowiedzialność za wyrób przejmuje dostawca;
- w przypadku umieszczania na rynku wyrobów spoza UE wytwórcą w rozumieniu dyrektywy 85/374/EWG jest
importer;
- wytwórcą może być producent finalnego wyrobu, elementu, materiału lub inna osoba, która określa siebie jako
wytwórcę (np. poprzez naniesienie na wyrób swojego znaku handlowego);
- państwo ma obowiązek ustanowienia procedur łatwego dochodzenia praw i odszkodowań z tytułu wadliwości
wyrobów;
- wytwórca nie jest automatycznie odpowiedzialny za szkody spowodowane wyrobem (osoba poszkodowana,
niezależnie od tego, kto wyrób zakupił, powinna wnieść pozew o odszkodowanie);
- osoba poszkodowana otrzyma odszkodowanie, jeśli udowodni, że:
- poniosła szkodę,
- wyrób był wadliwy,
- szkoda była spowodowana wyrobem
- jeśli kilka osób jest odpowiedzialnych za tę samą szkodę, odpowiadają one za szkody łącznie i oddzielnie.
Do prawa polskiego dyrektywa 85/374/EWG została wdrożona w formie zmian do Kodeksu Cywilnego (ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. z późniejszymi zmianami; po tytule VI księgi trzeciej Kodeksu Cywilnego dodano tytuł VI1 w brzmieniu: "Tytuł VI1. Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny") - Ustawą z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz. U. Nr 22 z dnia 31 marca 2000 r. poz. 271).
Nadzór rynku
Nadzór rynku wynika z postanowień poszczególnych dyrektyw Nowego Podejścia, jak również z dyrektywy o ogólnym bezpieczeństwie wyrobów. Żądają one od państwa zapewnienia, aby na rynku znajdowały się wyłącznie wyroby bezpieczne, spełniające wymagania dyrektyw.
Należy zwrócić uwagę, że prerogatywy państwa odnoszą się do wyrobów już znajdujących się na rynku. Państwo nie ma prawa stawiania przeszkód w przepływie towarów spełniających wymagania przepisów technicznych. Inaczej mówiąc, przed wprowadzeniem na rynek nie może istnieć przeprowadzana na koszt wytwórcy dodatkowa obligatoryjna certyfikacja wyrobu już ocenionego pod względem bezpieczeństwa zgodnie ze zharmonizowanymi wymaganiami prawa UE. Nie stanowi to oczywiście przeszkody w poddawaniu wyrobów certyfikacji dobrowolnej.
Państwo ma natomiast obowiązek ustanowienia struktur i ciał, które na koszt budżetu będą dokonywały inspekcji rynku, sprawdzając spełnienie wymogów prawnych. Wymagania te dotyczą nie tylko zagadnień bezpieczeństwa, ale również zagadnień ochrony konsumenta (np. etykietowanie, nieuczciwa reklama).
Organy te powinny mieć możliwość technicznej weryfikacji spełnienia wymagań oraz mieć uprawnienia o charakterze restrykcyjnym: od udzielania ostrzeżeń i nakładania mandatów do składania pozwów sądowych oraz zawieszania i zatrzymywania obrotu wyrobami wadliwymi.
Ważną częścią składową organów nadzoru rynku są służby celne na granicy Unii, sprawdzające wstępnie zgodność wyrobów. Również niezwykle istotną rolę w systemie nadzoru jednolitego rynku europejskiego odgrywają sieci wymiany informacji o wyrobach niebezpiecznych.
Podstawę do wdrażania dyrektyw Nowego Podejścia stanowi ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (Dz. U. Nr 166, poz. 1360 z późn. zm.), w której zawarto postanowienia dotyczące m.in.: jednostek biorących udział w procesie oceny zgodności, akredytacji, nadzoru rynku oraz udziału polskich organów i jednostek w europejskim systemie zapewnienia bezpieczeństwa technicznego urządzeń wprowadzanych na rynek Unii.
|